Hartog Izak Kan (1922-2009) en Olga Kok (1929-2020)
Hartog Izak (Harry) is geboren in Steenwijk op 3 maart 1922 als enig kind van Meijer Kan (1895-1962) en Reina Kan-Slager (1897-1986). Olga (Olly) Kok ziet het levenslicht op 8 januari 1929 in Berchem, gemeente Antwerpen. Zij is de dochter van Willem Kok (1899-1930) en Anna Paulina (Anneke) Zeldenrust (1904-1994). Voor Willem Kok is het dan zijn tweede huwelijk. Zijn eerste vrouw Nannette Rebecca Goudvis (1899-1926) was jong overleden. Uit zijn eerste huwelijk had Willem een zoon, Alfred William (Freddy) (1924-2010).
Jeugd van Harry
Harry groeit op in Steenwijk. Als de oorlog uitbreekt, heeft hij net zijn diploma gehaald aan Steenwijkse Rijks HBS. Als zovelen duikt Harry onder. Van 1942 tot de bevrijding in mei 1945 verhuist hij telkens weer naar nieuwe onderduikadressen in de Kop van Overijssel en in Friesland. De langste tijd, van juli 1943 tot januari 1945, brengt hij door bij de familie Huisman in De Wetering. Met hen zal de familie Kan altijd contact blijven houden. Harry’s ouders moeten elders onderduiken. Honger kennen ze niet, op het platteland is er altijd wel eten beschikbaar.
Na afronding van zijn middelbare schoolopleiding dacht Harry erover om arts te worden. Maar na de oorlog heeft hij niet het geduld en de rust om op een kamer te gaan zitten studeren. Het gezin verhuist naar Zwolle en Harry gaat bij zijn vader in de zaak werken.
Jeugd van Olly
Olly’s ouders en voorouders hebben altijd de Nederlandse nationaliteit gehad, maar woonden afwisselend in Amsterdam en Antwerpen. Haar vader, boekhouder van beroep, overlijdt op dertigjarige leeftijd in 1930. Zoals de meeste Antwerpse Joden wordt hij begraven in Putte, Zeeuws- Vlaanderen. Olly’s moeder blijft achter met stiefzoon Freddy en haar dochter van net een jaar oud. De grootouders Kok vertrouwen hun schoondochter de verdere opvoeding van haar stiefzoon niet toe en nemen Freddy onder hun hoede.
Naar Nederland
In 1933 besluit Anneke met Olly in Nederland te gaan wonen. In eerste instantie trekken zij in Den Haag in bij Anneke’s zus Hendrika Sarah (Jetty) en haar man Nathan Gobets. De twee vrouwen verdienen de kost als hoedenmaaksters. Koningin Wilhelmina heeft nog een hoed bij de zussen besteld. Op 30 juli 1936 hertrouwt Olly’s moeder in Amsterdam met tandarts Hartog Simon (Hans) Pos en verhuist Olly naar de hoofdstad. Tijdens de eerste oorlogsjaren kan zij nog enige tijd onderwijs blijven volgen, vanaf het najaar van ’41 gedwongen door de bezetter op een school voor uitsluitend Joodse kinderen. Daarna duikt zij onder in Amsterdam. Zo nu en dan moet ze naar een ander onderduikadres. Eenmaal wordt zij opgepakt, maar door bemiddeling van haar stiefvader komt ze weer snel vrij. Aan het einde van de oorlog lijdt zij honger. Haar moeder en stiefvader duiken elders onder.
Na de oorlog rondt Olly de middelbare school af. Haar stiefvader overlijdt op 27 november 1946. Alles bij elkaar is het voor Olly moeilijk om haar plek in het leven te vinden. Zij werkt eerst als au pair in London en gaat daarna een jaar bij haar halfbroer Freddy en diens vrouw in Washington wonen. Daar volgt ze opleidingen voor binnenhuisarchitectuur en schoonheidsspecialisme. Terug in Nederland gaat ze bij de Bijenkorf in Amsterdam werken.
Gezin
Begin jaren vijftig leren Olly en Harry elkaar kennen op de tennisbaan van de Joodse sportvereniging Maccabi in Amsterdam. Op 10 juni 1954 trouwen zij voor de wet in Amsterdam, gevolgd door de Choepa op 13 juni in de Zwolse synagoge. Het jonge paar woont in bij Harry’s ouders totdat hun huis aan de Wipstrikkerallee 156 klaar is. In 1955 wordt hun dochter Mirjam geboren en in 1959 hun zoon Max. Olly heeft zoals zo veel vrouwen van haar generatie na haar huwelijk geen betaald werk buitenshuis.
Firma H. Kan en Zoon
Harry treedt als groothandelaar in schroot, lompen en oud papier in de voetsporen van zijn vader en grootvader. Meijer Kan had na de oorlog de zaak van de in Westerbork gestorven Eduard Danneboom aan de Van Karnebeekstraat 33-37 overgenomen, evenals de Firma Boektje in Kampen. Als zijn vader in 1962 overlijdt, neemt Harry het bedrijf formeel over. Lompen en oud papier worden aan de Van Karnebeekstraat gesorteerd en in balen verpakt. Voor de opslag en verwerking van schroot koopt de firma in de jaren vijftig een terrein aan de Industrieweg, nu de Burgemeester Roelenweg, ter hoogte van het huidige gebouw van Dimence. Op 5 maart 1964 stelt burgemeester Roelen daar een van Europa’s modernste schrootverwerkingsmachines in bedrijf. In 1977 komt aan de bedrijfsactiviteiten een einde en verkoopt Harry de vestigingen in Zwolle, Kampen en het oude bedrijfsterrein in Steenwijk.
Joodse gemeente
Harry en Olly zijn altijd intensief betrokken geweest bij de Zwolse Joodse gemeente en het land Israël via bestuurlijke functies, de organisatie van uiteenlopende activiteiten en het onderhouden van velerlei contacten.
Olly zet zich in voor de Zwolse afdeling van de Joodse vrouwenorganisatie WIZO (Women’s International Zionist Organization). De WIZO., opgericht in 1920, kende sinds 1948 een Nederlandse tak, gericht op ondersteuning van vrouwen en kinderen in Israël. Via jaarlijkse bazars werd geld ingezameld. De afdeling Zwolle stopt met haar activiteiten in de jaren tachtig. De menskracht was er niet meer om grootscheepse bazars op te zetten.
Tot op hoge leeftijd is Olly lid van het bestuur van de (voormalige) afdeling Zwolle van het Genootschsp Nederland-Israel. Doel van dit genootschap is de vriendschapsbanden tussen Nederland en Israël te versterken door het organiseren van lezingen en culturele activiteiten over Israël of het jodendom.
Olly en Harry beheerden decennia lang samen het commissariaat van het Joods Nationaal Fonds (JNF) voor de regio Zwolle. Het JNF kwam eveneens voort uit de Zionistische beweging en kende vanaf 1902 een Nederlandse afdeling. Doel was financiële ondersteuning van het in cultuur brengen van woestijngebieden in Palestina, later Israël. Veel Joodse Zwollenaren markeerden belangrijke levensgebeurtenissen met een gift aan het JNF.
Harry is vanaf de jaren zestig actief in het bestuur van de Joodse gemeente, na het overlijden van Daan Stibbe in februari 2001 als voorzitter. Dit blijft hij tot zijn overlijden in 2009. Zijn grootste zorg was de steeds kleinere Joodse gemeenschap in Zwolle levensvatbaar te houden, gecentreerd rond de Sjoeldiensten tijdens Sjabbat en Joodse feestdagen. Minjan maken, het bijeenbrengen van tien volwassen Joodse mannen voor een volledige godsdienstige plechtigheid, was geen sinecure.
Tweede grote zorg was het onderhoud en beheer van de synagoge. Dit ging de organisatorische en financiële draagkracht van de Joodse gemeente steeds meer te boven. Mede op initiatief van Harry Kan werd daartoe in 1985 de Stichting Voortbestaan Synagoge Zwolle opgericht. Ook hierbij bleef hij tot zijn dood bestuurlijk betrokken, van 2001-2009 als vicevoorzitter. Belangrijke mijlpaal was de herinwijding van de synagoge in 198 na een vijf jaar durende ingrijpende restauratie. Sindsdien heeft de synagoge naast haar godsdienstige functie ten behoeve van de Joodse gemeente tevens een culturele en educatieve bestemming.
Harry was als bestuurslid van de Joodse gemeente ook nauw betrokken bij de herdenkingen in Zwolle van de Tweede Wereldoorlog. Zo legt hij vele jaren namens de Joodse Gemeente op 4 mei een krans bij het monument in het Ter Pelkwijkpark tijdens Dodenherdenking.
Vrijwilliger
Ook buiten Joodse kring is Harry als vrijwilliger actief. Hij is vele jaren penningmeester van de Zwolse yogaclub en tot op hoge leeftijd brengt hij maaltijden rond voor Tafeltje Dekje Zwolle. Uit erkentelijkheid voor zijn verdiensten voor de Zwolse gemeenschap, Joods én niet-Joods, ontvangt hij In 1996 uit handen van burgemeester Jan Franssen de versierselen als lid in de Orde van Oranje-Nassau.
Latere jaren
Olly en Harry wonen ruim vijftig jaar in hetzelfde huis aan de Wipstrikkerallee 156. In 2005 verhuizen ze naar een appartement in de Zalnéflat aan het Weteringpark. Harry overlijdt in Zwolle op 30 november 2009. Hij wordt begraven op de Joodse begraafplaats in Zwolle. Na het overlijden van dochter Mirjam in 2015 besluit Olly naar Amsterdam te verhuizen. Zo woont zij dichter bij haar zoon Max en zijn gezin. Olly overlijdt op 17 oktober 2020 in Amsterdam. Ook zij ligt begraven op de Joodse begraafplaats in Zwolle, naast Harry en nabij haar schoonouders en moeder.
Verantwoording:
Bronnen:
Informatie en illustraties zijn afkomstig uit het familiearchief Kan. Dank aan Jaap Hagedoorn voor enkele belangrijke toevoegingen.
Tekst:
Mirjam Kan zl., Max Kan, Piet den Otter.
Laatst bijgewerkt:
Januari 2022